In vitro krok po kroku. Etapy procedury

Zapłodnienie pozaustrojowe in vitro jest obecnie najskuteczniejszą metodą leczenia niepłodności, której istotą jest połączenie komórki jajowej z plemnikiem w warunkach laboratoryjnych. Kwalifikacja pary do zapłodnienia pozaustrojowego wiąże się z kilkoma wizytami w klinice leczenia niepłodności. Procedura in vitro przebiega bowiem w kilku etapach. W skrócie są to: stymulacja hormonalna, pobranie komórki jajowej i nasienia (od partnera lub anonimowego dawcy), procedury embriologiczne, zapłodnienie in vitro, transfer zarodka do jamy macicy. Ostatnim krokiem procedury jest wykonanie badania Beta hCG, które wykonuje się, by potwierdzić ciążę. W artykule przedstawiamy, krok po kroku, jak przebiega procedura in vitro.

Przygotowanie pacjentki do in vitro

Kwalifikacja do in vitro zwiększa szansę na spełnienie marzenia o dziecku. Przed rozpoczęciem procedury, poza wykonaniem serii wymaganych badań, przyszła mama powinna właściwie przygotować swój organizm – fizycznie i psychicznie. Przede wszystkim należy wyrównać wszelkie choroby przewlekłe tak, wy wyniki badań były unormowane. Przygotowanie fizyczne to również stosowanie odpowiednio zbilansowanej diety, która jest bogata w białko, wapń oraz w kwas foliowy. Pacjentka powinna również zrezygnować z picia alkoholu, mocnej kawy oraz z palenia papierosów. Zalecana jest również umiarkowana aktywność fizyczna. Najlepsze będą spacery lub proste ćwiczenia, które usprawnią przepływ krwi. Istotne jest również odpowiednie wsparcie psychiczne, aby przyszła mama umiała poradzić sobie z emocjami, które nie są bez wpływu na szanse zajścia w ciążę.

Etap 1. procedury in vitro – Stymulacja owulacji

Stymulacja owulacji w procedurze in vitro polega na podawaniu leków, które pobudzają jajniki do produkcji większej liczby pęcherzyków, a co za tym idzie uzyskanie większej niż w trakcie naturalnego cyklu miesięcznego liczby dojrzałych komórek jajowych. Im więcej oocytów uda się uzyskać, tym większe są szanse na uzyskanie prawidłowo rozwijającego się zarodka, który będzie można wykorzystać do in vitro i uzyskać ciążę. Stymulacja owulacji jest procesem kontrolowanym i dobranym przez lekarza indywidualnie do stanu zdrowia pacjentki. Chodzi o to, by nie doprowadzić nadmiernej stymulacji i procedura była skuteczna, ale przede wszystkim bezpieczna dla pacjentki. W karcie monitorowania stymulacji, zapisuje się dawki i pory przyjmowania leków, które mają formę zastrzyków podskórnych. Pacjentka wykonuje je samodzielnie w domu, każdego dnia o tej samej porze. W trakcie stymulacji owulacji Pacjentka musi regularnie stawiać się w klinice na wizytach kontrolnych, mających na celu monitoring. Takie wizyty powinny mieć miejsce co 2-3 dni. W trakcie wizyty lekarz wykonuje badanie USG i sprawdza wzrost pęcherzyków w jajnikach. W dniu wizyty Pacjentka powinna również oznaczyć poziom estradiolu i progesteronu.

Etap 2. procedury in vitro – Punkcja jajników

Gdy lekarz uzna, że pęcherzyki Graffa osiągnęły już odpowiednią dojrzałość decyduje o przerwaniu stymulacji i wyznacza termin punkcji jajników. 36 godzin przed pobraniem komórek jajowych Pacjentka przyjmuje gonadotropinę kosmówkową (hCG), aby wywołać owulację. W trakcie zabiegu lekarz pobiera płyn pęcherzykowy zawierający oocyty i przekazuje go do laboratorium embriologicznego, gdzie sprawdzana jest liczba i jakość komórek jajowych. Punkcja jajników jest przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym, na fotelu ginekologicznym i trwa około 15 minut. Pacjentka nie powinna spożywać posiłków, pić napojów, żuć gumy ani palić papierosów na 6-8 godzin przez zabiegiem. ­W trakcie pobierania komórek jajowych partner jest proszony o oddanie nasienia, jeśli w procedurze in vitro wykorzystane będzie jego nasienie. Po punkcji para pozostaje w klinice leczenia niepłodności przez około 4-6 godzin. W tym czasie lekarz informuje ich o liczbie pobranych komórek jajowych oraz o dalszych krokach i zaleceniach wynikających z kontynuacji procedury in vitro.

Etap 3. procedury in vitro – Zapłodnienie pozaustrojowe

Ten etap procedury odbywa się bez osobistego udziału pary starającej się o dziecko. Zapłodnienie komórek jajowych odbywa się w laboratorium embriologicznym. Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem jednorazowo można poddać in vitro max. 6 komórek jajowych. Jeśli w punkcji udało się pobrać więcej oocytów poddaje się je kriokonserwacji. Istnieje kilka metod zapłodnienia in vitro – klasyczna (do zapłodnienia dochodzi samoistnie po umieszczenie w naczyniu hodowlanym komórek jajowych i plemników), ICSI (iniekcja plemnika bezpośrednio do cytoplazmy komórki jajowej), pICSI (iniekcja plemnika mającego zdolność do wiązania się z kwasem hialuronowym do cytoplazmy komórki jajowej), IMSI (odmiana metody ICSI polegająca na dokładniejszej analizie morfologii i selekcji plemników pod dużym powiększeniem),  PESA/MESA (iniekcja plemników pobranych z najądrza), TESA (iniekcja plemników pobranych z jądra). Połączone komórki rozrodcze umieszcza się w inkubatorze, gdzie dochodzi do podziałów komórkowych i rozwoju zarodka.

Etap 4. procedury in vitro – transfer zarodków

Termin transferu zarodków może być wyznaczony na 2 – 5 dni od procedury zapłodnienia in vitro.

Jak tłumaczy nasz rozmówca, lekarz specjalista z Centrum Leczenia Niepłodności Angelius w Katowicach: Embtiotransfer możemy przeprowadzić w 2. 3. lub 5. dobie po zapłodnieniu. Liczba transferowanych zarodków jest ustalana indywidualnie na podstawie obrazu klinicznego niepłodności obu partnerów, wieku pacjentki, przebiegu wcześniejszych transferów oraz liczby uzyskanych zarodków oraz planów prokreacyjnych partnerów. Przy transferze dwóch zarodków para powinna być przygotowana na możliwość wystąpienia ciąży mnogiej. 

Zarodki przenoszone są do jamy macicy za pomocą specjalnego cewnika pod kontrolą USG i twa ok. 15 minut. Zabieg nie jest bolesny i nie wymaga znieczulenia. Pacjentka powinna zgłosić się do kliniki leczenia niepłodności około godziny przed zabiegiem i zadbać o wypełniony pęcherz moczowy, co poprawi widoczność macicy w USG. Bezpośrednio po procedurze pacjentka odpoczywa przez kwadrans, po czym może wrócić do domu i codziennych aktywności. Procedura nie wymaga restrykcyjnej rekonwalescencji. Należy jedynie graniczyć wzmożony wysiłek fizyczny oraz unikać przez tydzień stosunków płciowych.

Etap 4. procedury in vitro – test ciążowy

Standardowo 11 dni po transferze zarodków przeprowadzany jest test ciążowy z krwi – badanie Beta hCG. Ten czas oczekiwania od transferu zarodków do momentu wykonania testu dla pacjentów jest szczególnie stresujący, ponieważ wiążę się z niepewnością, oczekiwaniem i nadzieją, że procedura in vitro zakończyła się ciążą. Jeżeli wynik badania Beta hCG jest pozytywny, po około 7-9 dniach ciążę potwierdza się w badaniu USG. I to jest scenariusz, jakiego życzymy wszystkim parom starającym się o dziecko. Bywa jednak tak, że ciąży nie udaje się uzyskać. Wówczas wspólnie z lekarzem ustala się dalsze możliwości leczenia, czasem poprzedzone poszerzoną diagnostyką.