Jak opiekować się osobą dotkniętą chorobą Parkinsona?

Według statystyk na chorobę Parkinsona cierpi w Polsce już około 100 tysięcy osób, z czego jedna piąta jest w zaawansowanym stadium uniemożliwiającym samodzielne funkcjonowanie. Schorzenie rozwija się zwykle u osób starszych, z czasem całkowicie uzależniając je od pomocy najbliższych członków rodziny lub profesjonalnych opiekunów. Jaki przebieg ma choroba Parkinsona, na czym polega codzienna opieka nad chorym i co można zrobić, by podnieść komfort jego życia? 

Jak rozwija się choroba Parkinsona? 

Choroba Parkinsona to neurologiczne schorzenie mózgu – w jej wyniku stopniowo zanikają komórki istoty czarnej, co powoduje degenerację całego układu nerwowego, objawiającą się między innymi drżeniem kończyn i problemami z mową. Choroba rozwija się stopniowo, w początkowej fazie nie dając wyraźnych objawów. Lekarze wyróżniają cztery następujące po sobie stadia:

1. okres prodromalny – choroba rozwija się w ukryciu, nie przeszkadzając w codziennym funkcjonowaniu. Ewentualne objawy to zaburzenia węchu, bezsenność, zaparcia czy obniżony nastrój;
2. okres ruchowy wczesny – pojawiają się charakterystyczne problemy ruchowe, między innymi niekontrolowane drżenie rąk, sztywność mięśni, spowolnienie, o umiarkowanym nasileniu. W tym stadium zwykle chory zostaje zdiagnozowany i dobrze reaguje na wdrożone leki;
3. okres zaawansowany – objawy ulegają wyraźnemu zaostrzeniu, a farmakoterapia nie przynosi już tak dobrych rezultatów. Pojawiają się skurcze mięśni i ruchy dodatkowe, zaburzenia równowagi skutkujące upadkami i urazami. Pogarsza się stan psychiczny chorego, który może cierpieć na depresję, lęki czy fobię społeczną;
4. okres mocno nasilonych objawów – choroba uniemożliwia samodzielne poruszanie się, chory spędza większość dnia w łóżku lub na wózku inwalidzkim i przestaje być samodzielny.

Choroba Parkinsona to schorzenie, które w miarę upływu czasu coraz bardziej ogranicza chorego, wymagającego stałej, troskliwej opieki, a także wpływa na jego otoczenie i najbliższych. Trzeba pamiętać, że poza pomocą w codziennym życiu, rehabilitacją i podawaniem leków niezwykle ważne jest udzielanie choremu wsparcia psychicznego, zrozumienia i pocieszenia w tym trudnym czasie – podkreśla nasz rozmówca z domu opieki Leśne Wrota w Kostkowie koło Trójmiasta.

Stadium Parkinsona a opieka nad chorym 

Zakres opieki, jakiej wymaga osoba dotknięta chorobą Parkinsona, zależy od stopnia zaawansowania tego schorzenia. W pierwszych dwóch stadiach chorzy zwykle dobrze radzą sobie sami, potrzebują jednak wsparcia psychicznego i serdecznej obecności najbliższych – moment usłyszenia diagnozy i pierwsze objawy nieuleczalnej choroby to bardzo stresujące przeżycie. Niestety, z czasem chory będzie wymagał coraz bardziej zaawansowanej i w zasadzie całodobowej asysty, polegającej na pomocy w poruszaniu się (np. wstawaniu z łóżka), utrzymaniu higieny, jedzeniu, ubieraniu i innych codziennych czynnościach.

Zaawansowane stadium choroby wiąże się z poważnymi problemami z chodzeniem – chory często się potyka, traci równowagę i może upaść. By uniknąć urazów, należy więc odpowiednio przygotować mieszkanie, zabezpieczając ostre krawędzie, montując uchwyty (np. w okolicy wanny czy toalety) i usuwając dywany czy progi, o które można się potknąć.

Opieka nad chorym wymaga także skoordynowania pomocy wielu specjalistów: lekarzy, rehabilitantów, logopedów, dietetyków czy psychologów. Na barki opiekuna spada więc często także umawianie wizyt, transport do przychodni i pilnowanie, by pacjent przyjmował wszystkie leki oraz wykonywał zalecane ćwiczenia. Niestety, leczenie farmakologiczne ma nieprzyjemne skutki uboczne, do których należą nasilone objawy lękowe, zaburzenia pamięci, epizody silnego pobudzenia, jadłowstręt, nudności czy otępienie. 

Wszystko to sprawia, że zapewnienie choremu stałej opieki jest ogromnym wyzwaniem dla jego rodziny. Wiele osób decyduje się zatem na zatrudnienie profesjonalnego opiekuna lub przeniesienie chorego do ośrodka zapewniającego całodobową opiekę medyczną dla seniorów. 

Jak spowolnić postęp choroby Parkinsona i łagodzić jej objawy? 

Choć choroba Parkinsona należy do schorzeń nieuleczalnych i stale postępujących, istnieje wiele metod pozwalających spowolnić jej rozwój i podnieść komfort życia pacjenta. Należą do nich:

• farmakoterapia – dobrze dobrane leki powinny zostać włączone na wczesnym etapie choroby. Ich działanie polega na niwelowaniu objawów, co poprawia stan pacjenta;
• rehabilitacja – regularne, najlepiej wykonywane codziennie ćwiczenia pod okiem fizjoterapeuty, a także spacery, nording walking czy aerobik w wodzie mają bardzo pozytywny wpływ na kondycję psychofizyczną. Chorym zaleca się także ćwiczenia wymowy;
• dieta – należy unikać dużych ilości białka, które utrudniają wchłanianie leków (lewodopy), dbając przy tym o dostarczenie regulującego pracę jelit błonnika, witamin D, K, wapnia i magnezu oraz nawodnienie organizmu (2 litry wody dziennie to minimum). W zaawansowanym stadium, gdy chory ma problemy z gryzieniem i przełykaniem, konieczne może być przejście na posiłki o płynnej konsystencji: zupy, kaszki, musy i budynie.
• opieka psychologiczna – niezbędna, gdy chory mierzy się z obniżeniem nastroju, depresją czy lękami.

Opieka nad chorym na Parkinsona wymaga dużych pokładów cierpliwości i serdeczności oraz zrozumienia. By sprawować ją świadomie, warto bliżej poznać chorobę i jej objawy, również te występujące rzadziej, a każde pogorszenie konsultować z lekarzami i specjalistami, by maksymalnie podnieść komfort życia chorego i umożliwić mu samodzielne funkcjonowanie przez jak najdłuższy czas.